29/03/2023

मजदूर दिवस ‘एक मई’ पर कुछ रचनाएं

Share at

 

मजदूर दिवस ‘एक मई’  पर कुछ रचनाएं

मजदूर—-
सुबेर उठी जांदू काम पर
काम करदू तड़तड़ा घाम पर
दिन भर कर्दु मजुरि
या च तेकि मजबूरी।।

पैसा ह्वेक हम कना
अपडा-अपडा शौक पूरा
पर जथ्या तौका शौक छिन
सब छिन अधूरा।।

हाथ बण्यां लत-पत
नि करदा कै चीजे खत
अपडु घर च टूट्यूं
होरु बणौंदा फसक्लास
कबार होलु काम पूरु लगोंदा यनि आस।

.हमारा घर बणौंदा मजबूत
अपड़ा कच्चा
कतरि बार भूखा भी रंदन
तौंका बच्चा। 

खांणा बर्तन पड्यां खाली
खुटी नी साफ पड़ी तौपर छाळी
छवट्टा से लेकर बडा तक लगयां छिन काम पर
नि खुजोंदा छैल काम करदा घाम पर।।

———-@रतन राणा, (छात्र कक्षा-9)
 राउमावि पालाकुराली रूद्रप्रयाग ।
—‘पसीना’

सड़क !
चिफळपट्ट
जैमा गाड़ी का टैर
खळबट्ट रड़ि जांदा,
अर गाड़ी फिफ्ट गेयर मा
बथौ दगड़ि छवीं लगांदी।
पर ईं सडक की रूडि-कुलतारा बीच
पसिना च तौंकु,
जु सडक्यूं का जाळ बिछौणा,
सगत पौड़ तोड़णा,
माटू-गारू धूळ बुखौणा,
तड़तड़ा घाम स्हौणा,
दूधी परा क्वळांस नचौणा!
अडगिदि भाजदि गाडयूं हवा-बथौ दड़ि,
छ्वीं लगौणा।
सरील सुखे,
भूख-तीस मारी,
तन-मनकि पिड़ा सारी,
पसिना बगौंणा,
सड़क्यू कुलतार चमकौंणा।
हम धूळ माटा बरखा मा गाड्या सीसा चढौणा,
सड़के चौ सि धन्ना
अर हम सुदि है-फै कना।।।

  —-@अश्विनी गौड़ दानकोट 
  राउमावि पालाकुराली रूद्रप्रयाग 
      —‘पहाड़े ब्यथा’
आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

पहाड़ो मा जब प्रजा छे
राजा भी छा, भीड़ भी छे,
अब मनखी यौ-द्वीऽऽऽ छिन,
 अर् बांदरों डार छिन।
द्वी नी, दस नी!
 छिन सौ हजार
पाड़ सेरा रीता
अर बांदरों कि डार।।

आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

पहाड़ मा राशन खूब होंदी छे,
नाज-पांणी कमी नि रंदि छे,
पांण्या धारा अमृत बगुदू छो
बसंत मोळयार नि जागदू छो।


भैसां बळदू का खर्क सज्यां छा
 बार नाज का कुठार भर्या छा
आज हर्चिन  कैंटा -धोळा
गुठ्यार मा नी द्वी पयन्का मोळा।

अब शेरू छिन, त बल्द नीऽऽ!
अब पुंगड़ा छिन, त हौळ नी।।
आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

बौण छा यख ,ढुंगा माटू।
पुंगडा पटळा, चौड़ू बाटू।
अब डाळा मुन्येग्या , झाड़ी ज्यादा।
मनखी कम अर अनाड़ी ज्यादा।
आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू।।
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

ज्वान छा यख दाना-स्यांणा।
कन बाजा लगदा छा मंडाणा
बार-त्येवार रीति-रिवाज 
गौं-मेत्यूं कि औंदि छे याद।
अब संगता मंत्र अद्दा,फोटो ज्यादा
पंच सब छिन पर न्यो-निसाफ अद्दा।

आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

अब आज-कले गाथा गांदू
पहाड़े की व्यथा सुणांदू,
पुंगडा सी छिन,पर बट्टा नी।
ढुंगा छै छिन,पर चट्टा नी।
राशन भरपूर ,पर पहाड़ी नी।
काम छक्क , पर दिहाड़ी नी।
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।

ठ्य्क्दार रौज्या चूं जन, 
 लेबर मजुरदार नी।।
नौनी-नौना खाली बैठ्या
हाथों मा रोजगार नी।
रज्जा छै छिन पर,जनता आम नी!
समस्या के छिन यख
पर निकळनू समाधान नी!
आवा तुमतै कथा सुणादूं
पहाड़े की व्यथा बतांदू
कख बटि पैल करु 
क्या दी लगौ, क्या छोडु।।
 —@चेतन नौटियाल
गौं-सिल्ला अगस्त्यमुनि  रुद्रप्रयाग 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!